تغییرات ترکیب اسیدهای چرب روغن دانه در ارقام پاییزه کلزا در شرایط تنش خشکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات، اصلاح و تهیه و نهال و بذر

2 عضو هیات علمی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

3 استاد موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ،کرج، ایران

چکیده

این آزمایش به صورت کرت‌های یکبار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه یزد در سال زراعی 1391-1390 انجام شد. تیمارهای آبیاری شامل شاهد (آبیاری براساس ٨٠ میلی‌متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A) و تنش خشکی (قطع آبیاری از مراحل 50 درصد ساقه‌دهی، گل‌دهی و خورجین‌دهی به بعد) و ارقام شامل سه رقم کلزای پاییزه (GKH2005، Operaو Okapi) بودند که به ترتیب در کرت‌های اصلی و فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که میزان اسید اولئیک روغن دانه کلزا در محدوده 64 تا 68 درصد و اسید لینولئیک در محدوده 15 تا 18 درصد متغیر بود. در بین سه اسید چرب اشباع (پالمتیک، استئاریک و آراشیدیک)، اثر آبیاری بر اسید آراشیدیک و اسید استئاریک و در بین شش اسید چرب غیر اشباع (پالمیتولئیک، اولئیک، لینولئیک، لینولنیک، گادولئیک و اروسیک)، تنها بر اسیدهای چرب اولئیک، لینولئیک و لینولنیک معنی‌دار بود. قطع آبیاری از مراحل نموی سبب افزایش معنی‌دار اسید اولئیک در مقایسه با تیمار شاهد شد، درحالی‌که مقدار اسید لینولئیک کاهش چشمگیری یافت. واکنش سه رقم کلزا از نظر اسید چرب لینولئیک به سطوح آبیاری متفاوت بود و در سطوح قطع آبیاری رقم GKH2005از بیشترین میران اسید لینولئیک برخوردار بود. بیشترین عملکرد دانه در بین ارقام مورد بررسی در رقم GKH2005و به میزان 2211 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد و به طور کلی این رقم با برخورداری از عملکرد دانه بیشتر و کیفیت مناسب اسیدهای چرب روغن دانه در شرایط تنش خشکی برتر از سایر ارقام بود.

کلیدواژه‌ها


Akhzari, D. and Pessarakli, M. 2015. Effect of Drought Stress on Total Protein, Essential Oil Content, and Physiological Traits of Levisticum Officinale Koch. Journal of Plant Nutrition, 39 (10): 1365-1371. doi: http://dx.doi.org/10.1080/01904167.2015.1109125
Aslam, M. N., Nelson, M. N. Kailis, S. G. Bayliss, K. L. Speijers, J. and Cowling, W. A. 2009. Canola oil increases in polyunsaturated fatty acids and decreases in oleic acid in drought-stressed Mediterranean-type environments. Plant Breeding, 128 (4): 348-355. doi: http://dx.doi.org/10.1111/j.1439-0523.2008.01577
Azizi, M., Soltani, A. and Khavari Khorasani, S. 1999. Canola (Physiology, Agronomy, Breeding and Biotechnology). Jahad Daneshgahi of Mashhad, University of Ferdowsi, 230 P. (In Persian).
Bannayan, M., Sanjani, S. Alizadeh, A. Lotfabadi, S. and Mohammadian, A. 2010. Association between climate indices, aridity index, and rainfed crop yield in northeast of Iran. Field Crops Research, 118 (2): 105-114. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.fcr.2010.04.011
Berry, E. M., and Rivlin, R. S. 1997. Dietary fatty acids in the management of diabetes mellitus. American Journal of Clinical Nutrition, 66 (4): 991-997.
Bitarafan, Z., and Shirani Rad, A. H. 2012. Water stress effect on spring rapeseed cultivars yield and yield components in winter planting. International Journal of Physical Science, 7(19): 2755-2767. doi: http://dx.doi.org/10.5897/IJPS12.221 
Canola Council of Canada. 1990. Chapter 3, growth stages. http://www.canada.council.org. (accessed 20 November 2017).
Enjalbert, J. N., Zheng, S. Johnson, J. J. Mullen, J. L. Byrne, P. F. and McKay, J. K. 2013. Brassicaceae germplasm diversity for agronomic and seed quality traits under drought stress. Industrial Crops and Products, 47: 176–185. doi: http://dx.doi.org/ 10.1016/j.indcrop.2013.02.037
Faraji, A., Lattifi, N. Solatni, A. and Shirani Rad, A. H. 2009. Seed yield and water use efficiency of canola as affected by high temperature stress and supplemental irrigation. Agricultural Water Management, 96: 132-140. doi: http://dx.doi.org/ 10.1016/j.agwat.2008.07.014
Javidfar, F., Reipley, F. Zeinaly, H. Abdmishani, S. Shah Nejat Boushehri, A. A. Tavakol Afshari, R. Alizadeh, B. and Jafarieh, E. 2007. Heritability of fatty acids composition in spring oilseed rape (Brassica napus L.). Journal of Agriculture and Science, 17(3): 57-64. (In Persian with English Summary).
Kadivar, S. H., Ghavami, M. Gharachorloo, M. and Delkhosh, B. 2010. Chemical Evaluation of Oil Extracted from Different Varieties of Colza. Food Technology & Nutrition, 7 (2): 19-29. (In Persian with English Summary).
Modarres, R., and de Paulo Rodrigues da Silva, V. 2007. Rainfall trends in arid and semi-arid regions of Iran. Journal of Arid Environments, 70 (2), 344-355. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.jaridenv.2006.12.024
Nasr, N., Khayami, M. Heidary, R. and Jameie, R. 2006. Genetic diversity among selected varieties of Brassica napus (Cruciferea) based on biochemical composition of seeds. Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources, Water and Soil Science, 32(1), 37-40. (In Persian with English Summary).
Pospisil, M., Skevin, D. Mustapic, Z. Nakic, N. Butorac, J. and Matijevic, D. 2007. Fatty acid composition in oil of recent rapeseed hybrids and 00-cultivars. Agriculturae Conspectus Scientificus, 72(3): 187-193. doi: http://dx.doi.org/hrcak.srce.hr/17086
Singh, S. and Sinha, S. 2005. Accumulation of metals and its effects in (Brassica juncea L.) Czern. (cv. Rohini) grown on various amendments of tannery waste. Ecotoxicology and Environmental Safety, 62 (1): 118-127. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.ecoenv.2004.12.026
Soleymani, A., Moradi, M. and Naranjani, L. 2011. Effects of The Irrigation Cut-off Time in Different Growth Stages on Grain and Oil Yield Components of Autumn’s Canola Cultivars in Isfahan Region. Journal of Water and Soil, 25 (3): 426-435. (In Persian with English Summary).
Sun, X. P., Yan, H. L. Kang, X. Y. and Ma, F. W. 2013. Growth, gas exchange, and water-use efficiency response of two young apple cultivars to drought stress in two scion-one rootstock grafting system. Photosynthetica, 51 (3): 404-410. doi: http://dx.doi.org/10.1007/s11099-013-0040-3
Tohidi-Moghaddam, H. R., Zahedi, H. and Ghooshchi, F. 2011. Oil quality of canola cultivars in response to water stress and super absorbent polymer application. Pesquisa Agropecuária Tropical (Agricultural Research in the Tropics), 41 (4): 579-586. doi: http://dx.doi.org/10.5216/pat.v41i4.13366
Trenberth, K. E., Dai, A. Van der Schrier, G. Jones, P. D. Barichivich, J. Briffa, K. R. and Sheffield, J. 2014. Global warming and changes in drought. ‎Nature Climate Change, 4: 17-22. doi: http://dx.doi.org/10.1038/NCLIMATE2067
Zhang, X., Lu, G. Long, W. Zou, X. Li, F. Ni and shio, T. 2014. Recent progress in drought and salt tolerance studies in Brassica crops. Breeding Science, 64 (1): 60-73. doi: http://dx.doi.org/10.1270/jsbbs.64.60